مدیریت هیجانهای منفی

مهارت‌های زندگی – مهارت سوم : مدیریت هیجانات منفی

مهارت مدیریت هیجانات منفی

دو نفر را تصور کنید که بر سر مسئله اي بسیار عصبانی هستند. این دو نفر یک احساس واحد دارند اما احساس خود را به شکل هاي مختلفی بروز می دهند.

اولی به سرعت عکس العمل نشان داده، فحاشی می کند، و دیگـري احساسات خود را کنترل نموده، از عکس العمل آنی خودداري و قبل از بروز هر عکس العملی فکر می کند ؛ سهم خود را می بیند و سپس متناسب با موقعیت عکس العمل نشان می دهد.

میـــزان مهارت افراد در بیـــان احساسات ، ویژگیـــی اجتماعی مهمی اســـت کـــه بـــه برقراری ارتباط هر چه بهتر با دیگران کمک می کند. مهارت بیان احساس بـه شـکل مناسب یکـی از اجزا سازنده ی «هوش هیجانی» است.

«هوش هیجانی» مجموعه اي از توانمندي هاست که طی آن فرد می تواند انگیزه خود را حفظ نموده، در مقابل ناملایمات پایداري کند و تکانش هاي خود را کنترل کند و متناسب با موقعیت پاسخ مناسب را بدهد.حقیقت اینست که یکی از عوامل مهم زیربنایی در دستیابی به همدلی، تسلط بـر هیجانـات و احساسـات اسـت .

براي برقراري روابط همدلانه باید احساسات خود را شناخته، کنترل تکانش هاي خود را در دست گرفته و اجازه ندهیم پریشانی خاطر، تفکر ما را خدشه دار کند.

انتقال احساسات منفی به دیگران و عدم کنترل هیجان ها نیز از مهمترین عوامل تخریب روابط همدلانـه است .

شواهد بسیاري ثابت می کند افرادي که داراي مهارت هاي هیجانی هستند و بـه سطحی از خویشتن داري دست یافته اند، احساسات دیگران را بهتر می شناسند؛ این احساسات را بهتر درك می کنند و برخورد مؤثري با آن دارند.

واژه هیجان که با واژه هاي شور، احساس و عاطفه شباهت هاي زیادي دارد، به معناي هر نوع برانگیختگی ذهن و بدن است. هیجانات و احساسات بخشی از وجود ما هستند. بنابراین ما نسبت به دنیاي پیرامون خود حساس هستیم و از آن تأثیر می پذیریم .

در واقع هیجان و احساس، پدیده هایی هستند که هر روز انواع مختلفی از آن را تجربه می کنیم.

با وجود اینکه احساسات در زندگی تمامی انسان ها مشترك است، اما هر یک از ما دنیاي مخصوص به خود را دارد.

احساسات و هیجانات، بخش جدا ناپذیري از زندگی تمامی انسان ها هستند. برخی از این احساسات خوشایند هستند و به آنها، انرژي می دهند مثل شادي، عشق و … اما برخی از احساسات خوشایند نیستند و انسان ها معمولاً از آنها می گریزند، مثل ترس، خشم و … داشتن این احساسات می تواند در دراز مدت، مخرب باشد .

بنابراین هیجانات،کارکردهاي مختلفی دارند، و می توان با جهت دهی مناسب هیجانات، زمینه اي براي زندگی سالم، فـرا هم نمود.

احساسات نه تنها به زندگی ما پویایی و حیات می بخشند بلکه یک ابزار ارتباطی مناسب، محسوب مـی شـو ند.

انسان ها به وسیله احساسات خود پیام هاي متقابلی را به یکدیگرمنتقل می نمایند. از سوی دیگر، نزدیک شدن انسان ها به یکدیگر و برقراري ارتباط مثبت، ناشی از چگونگی و نحوه درك هیجانی آنهاست.

مشخص است که اگر بتوانیم احساسات خود را به شیوه مناسبی به دیگران منتقل کنیم و برداشت و تفسیر صحیحی از احساسات و هیجانات دیگران داشته باشیم، ارتباط مناسبی، حاصل خواهد شد. برخلاف آن، اگر نتوانیم شیوه مناسبی براي بیان احساسات خود پیدا کنیم ارتباطات ما، محدود خواهد شد.

عمدتاً این باور وجود دارد که ما توسط دیگران یا توسط محرك هاي بیرونی بر انگیخته می شویم و احساسات ناخوشایندي همچون عصبانیت، خشم و غم به ما دست می دهد.

واقعیت این است که افکار افراد تأثیر بسیار مهمی در شکل گیري احساسات آنها دارند.

مراحل مدیریت هیجانات منفی

برای مدیریت یا تنظیم هیجانات 3مرحله نیاز است:

اول خوداگاهی هیجانی

(چه احساسی دارم نشانه های آن چیست و در چه موقعیتی اتفاق می افتد)

دوم خنثی کردن تنش

(چه روشی را بکار بگیرم تا شدت هیجانم کمتر شود)

سوم ابراز هیجان

(بعد از شناخت احساس و کنترل نسبی آن چگونه با قاطعیت بیان کنم)

این تمرین ها در صورت تکرار بسیار اثر بخش خواهند بود.

لازمه ی تقویت این مهارت انجام تمارین و تسلط بر مهارت خودآگاهی است.

تمرین اول : نمودار احساسات

بر اساس موقعیت های زیر برای خودتان از یک تا ده میزان عصبانیتتان را مشخص کنید.

*بخاطر اشتباه دوستتان معلم شما را مقصر میداند.

*مادرتان بدون اجازه شما اتاقتان را مرتب کرده است.

*همکلاسیتان وسایل شخصی شما را بی اجازه برمیدارد .

**چه اتفاقاتی خشم شما را تا اخرین درجه بالا میبرد؟

و چه اتفاقاتی کمترین میزان خشم را در شما ایجاد میکند؟

تمرین دوم: شناسایی نقاط داغ

در این تمرین شما در طول هفته نیاز دارید تا به پایش موقعیت هایی بپردازید که شما را بسیار عصبانی یا بسیار ناراحت کرده است؟

آیا میتوانید راهکار هایی ارائه دهید تا در موقعیت های مشابه بهتر عمل کنید؟

نوشیدن آب

ترک موقعیت

تنفس عمیق و …

تمرین سوم : مقابله با فرد خشمگین

در طی روزهای آینده اگر در خانواده یا دوستانتان با فردی عصبانی روبرو شدید اولین اقدام استفاده از تکنیک همدلی می باشد از او سوال کنید از چه چیزی ناراحت است به او گوش کنید احساساتش را انعکاس دهید و در صورت تمایل خودش به او پیشنهاد کمک دهید در غیر این صورت بعد از همدلی اجازه دهید در آرامش خودش به تحلیل موضوع بپردازد.

مدیریت هیجان کودک

تصور کنید کودکی را که از تنها خوابیدن می ترسد  در این مثال ترس به عنوان یک هیجان منفی در نظر گرفته می شود و برای مدیریت آن کودک شما باید بداند ترس چیست(خودآگاهی هیجانی)

چگونه آن را کاهش دهد و چگونه ابراز کند که به معنای روبرو شدن و پذیرش آن می باشد.

 بازی اول:

از فرزند خود بخواهید هر بار یک احساس را نقاشی کند و بعد از او سوال کنید اگر خودش این احساس را داشته باشد  برای برطرف شدن آن چکار میتواند انجام دهد تا حواسش پرت شود.

تنفس عمیق  آب خنک  و ..راهکار های ساده را به او آموزش دهید.

.

بازی دوم:

از فرزند خودتان بخواهید در قالب نقاشی یا داستان کتاب قصه خودش را درست کند و نام آن را  کتاب داستان نگرانی  های من بگذارد و اسم خودش را به عنوان نویسنده بنویسد در هر صفحه یکی از نگرانی ها و ترس  هایش را بنویسد و اینکه چرا نگرانش میکند و دوست دارد با آن نگرانی چکار کند؟

راهکار هایی که کودکتان ارایه می کند را می توانید در بافتی مناسب برای روبرو شدن او با نگرانی اش بکار ببرید.

این تمرین فوق العاده عالی به شما کمک میکند که شما هم با کودکتان بیشتر آشنا شوید و بتوانید دغدغه های اورا بشناسید.

تاکید میکنیم در تمامی مهارت ها شما خودتان باید الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید.