همدلی

مهارتهای زندگی – مهارت هشتم : همدلی

مهارت همدلی کردن

چرا همدلی مهم است؟ چگونه همدلی کنیم ؟تفاوت همدلی و همدردی چیست؟

برای آنکه به دیگران نشان دهیم برایمان مهم  و ارزشمند هستند و به آنها اهمیت می‌دهیم از همدلی  استفاده می کنیم در همدلی از تکنیک های گفتگوی مؤثر شنیدن فعال انعکاس احساسات و محتوا  استفاده می‌کنیم که مهمترین تکنیک ها در غالب چند تمرین اثر بخش برایتان مطرح خواهد شد.

اما قبل از تفاوت همدلی و همدردی را با مثالی ساده اما واضح بیان می کنم.

تصور کنید دوستتان دندانش درد گرفته و مجبور شده جراحی انجام دهد.

در هم‌دردی شما هم به دندانپزشکی می روید و دندان خود را جراحی میکنید تا درد اورا تجربه کنید!

اما اگر قرار باشد با او همدلی کنید چه می گویید؟  احتمالا بیان می کنید که متوجه درد او هستید و اگر شما هم جای او بودید احساس ناراحتی و درد داشتید.

با این مثال متوجه شده اید که همدلی به معنای درک احساس دیگران و نگاه به وقایع از دریچه چشم آنان و همدردی یعنی کاملا غرق در مشکل دیگران شدن.

تحول همدلی

محققان معتقدند، همدلی توانمندي است که وجود آن را از نخستین سال هاي زندگی در کودک می‌توان مشاهده کرد. از نخستین سال هاي زندگی، بسیاري از رفتارهاي کودك حاکی از این واقعیت اسـت که او قادر به درك دیگران است و می تواند با آنان همدلی کند.

با وجود این افراد مختلف از نظر توانایی و تمایل به همدلی کردن با دیگران متفاوت‌اند.

تفاوت موجود در میل به همدلی در افراد مختلف به نحوه تربیـت کودکان از جانب والدین بستگی دارد. درصد قابل توجهی از رفتارهاي همدلانه کودکان از طریق تماشاي نحوه واکنش نشان دادن اطرافیـان در مقابل درماندگی دیگران شکل می گیرد. کودکان با تقلید از آنچه که می بینند مجموعه رفتار هایی از واکنش هاي حاکی از همدلی را در خود به وجود می آورند.

از جهت دیگر ما شاهد این واقعیت هستیم که بابزرگتر شدن کودکان و ورود آنها به جامعه، توان همدلی در افراد کاهش می یابد و این یکی از بزرگتـرین معضـلات جامعه صنعتی است.

در جوامع امروزي به دلیل ماشینی شدن زندگی و کمتر بها دادن به ارتباطات میان فردي ، دامنه ارتباطات بین فردي محدودتر شده و در این محدوده نیز هر یک از ما آن قدر درگیر مسائل شخصی خویش هستیم که فرصتی براي با هم بودن پیدا نمی کنیم.

یا آن قدر ارتباطات مرزبندي شده است که در هنگام وقوع مشکلات خواه به دلیل احترام گذاردن به وقت دیگران و خواه به دلیل عدم اعتماد حاصل از این تمدن به خود اجازه نمی دهیم مسائل خود را با دیگران در میان بگذاریم.

به این ترتیب روز به روز از میزان توان همدلی ما با دیگران کمتر می شود.

حال که به نقـش پر اهمیت همـدلی پی برده ایم ممکن است این سؤال در ذهن شما شکل بگیرد که همدلی چیست؟ و چگونه می توان این توانایی را در خود پرورش داد؟

رسیدن به همدلی با درك چارچوب ذهنی دیگران

هرگاه بتوانیم چارچوب ذهنی دیگران را بشناسیم و بدانیم چه چیزی برایشان اهمیت دارد، با برآوردن انتظاراتشان به سهولت می توانیم با آنها رابطه اي گرم و صمیمی ایجاد کرده، در آنها نفـوذ کنیم.

براي شناخت چارچوب هاي ذهنی افراد مختلف، باید از سوابق زندگی و تجربیات گذشته آنها اطلاعاتی به دست آورد؛ از نقاط ضعف، حساسیت ها و گرایش هاي آنها آگاه شد و سپس مسائل را از دریچه چشم آن ها دید.

در واقع باید حتی الامکان چارچوب ذهنی خود را به چارچوب ذهــنی فرد دیگر نزدیک تر کرد تا زمینه سخن گفتن فراهم آید و ارتباط برقرار شـود . به بیانی دیگر، برای ایجاد ارتباطی موفق با یکدیگر، باید چارچوب هاي ذهنی متقارن و همساز باشند.

خواه چارچوب هاي ذهنی ما به طور طبیعی به هم نزدیک باشند و خواه به اختیار آنها را به هم نزدیک کنیم، هر‌چه این تقارن بیشتر باشد، ارتباط ما با یکدیگر موفق تر و توان همدلی کردن ما با دیگران بیشتر است .

همرنگی و انطباق چارچوب هاي ذهنی دو نفر، نقطه عطف یک رابطه مؤثر و مفید بین آنها بوده و مصداق واقعی تفاهم و توافق و همدلی است.

تمرین اول

در طی یک هفته آینده هنگام صحبت با دیگران احساساتشان را به آنها بازخورد دهید و از آنها بازخورد بگیرید که آیا برداشتتان درست بوده است؟

برای مثال وقتی دوستتان به شما میگوید برادر کوچکش بدون اجازه وارد اتاقش شده و الان با او قهر است شما میتوانید بگویید حتما از این کار برادرت ناراحت شده ایی و اگر من هم جای تو بودم همین احساس را داشتم.

توجه کنید همدلی راهکار دادن نیست در همدلی شما فقط می خواهید به مخاطبتان نشان دهید که احساسات و عواطف اورا به رسمیت می شناسید.

تمرین دوم

اگر شما در موقعیت های زیر بودید چگونه همدلی می کردید؟ آیا مشابه  این اتفاق برای شما رخ داده است چگونه ان را تجربه کرده اید؟

*معلم وقتی از علی سوال پرسید و او اشتباه جواب داد یکی از دوستانش به او خندید.

*خانواده سارا اجازه نمیدهند او با یکی از دوستانش رفت و آمد کند چون دفعه قبل  وقتی با او بوده دیر به خانه آمده است.

*شیما از اینکه دوستش او را قبل از همه برای تولدش دعوت نکرده است با او قهر کرده است.

*سامان از اینکه خانواده اش بدون پرسیدن نظر او مهمان دعوت کرده اند با آنها دعوا کرده است او فردا امتحان دارد.

*نسیم برادر کوچکترش را  برای خط  کشیدن در دفترش  سرزنش کرده و الان از اتاقش بیرون نمی آید.

*ارسلان بخاطر سرماخوردگی نتوانسته فوتبال بازی کند و تیمش غیبت او را عامل شکستشان میدانند.

تمرین سوم

در طی روزهای آینده موقعیت هایی که در آنها با دیگران همدلی کرده اید را برای خودتان یادداشت کرده و هر چند روز در میان آنها را جمع بندی کنید.

این تمرین  ها  کمک خواهند کرد تا  مفهوم همدلی در شما تثبیت شود و در  بهبود روابط اجتماعیتان  هم اثر گذار خواهد بود.

همدلی کودکان

تقویت مهارت همدلی در کودکتان باعث میشود او بتواند در آینده  به نحو موثری روابط اجتماعی اش را  مدیریت کند و البته  کمک می کند از مشکلاتی مانند پرخاشگری و لجبازی جلوگیری شود.

هدف این مهارت برای کودکان آشنا شدن آن ها با احساسات و عواطف و نحوه ی پاسخگویی به آنهاست

بازی های زیادی برای تقویت این مهارت در کودکان وجود دارد که مهم ترین اصل در گرفتن نتیجه ی مثبت در هر مهارتی این است که شما خود به عنوان والد الگوی کودکتان باشید و خودتان هم در گفتگو با همسرتان و فرزندتان از این مهارت استفاده کنید.

بازی اول

در غالب داستان از کودک خود بخواهید احساسات را حدس بزند یا نقاشی کند و برای همدلی با شخصیت داستان راهکار ارایه کند.

برای مثال:

علی/سارا در مدرسه مدادش را گم کرده و نمیتواند نقاشی بکشد/مسئله ریاضی را حل کند  به نظرت او الان چه احساسی دارد؟ از کجا فهمیدی که این احساس را دارد؟اگر تو دوست او بودی به او چه گونه کمک میکردی؟

به کودک یاد دهید که او میتواند با گفتن جملاتی مثل اگر من هم جای تو بودم این احساس را داشتم /حتما برای ناراحت کننده است که مدادت را گم کرده ایی/ و… تا حدودی با مفهوم همدلی آشنا شود

بازی دوم

به کمک مقوا برای فرزند خودتان یک تاس احساست درست کنید و هر طرف آن یک احساس را نقاشی کنید و در غالب بازی دو یا چند نفره  تاس هر احساسی را نشان داد از کودکتان در باره ی آن احساس سوال کنید.

تو در چه مواقعی این احساس را تجربه میکنی؟

وقتی این احساس را داری چگونه می شوی؟ و دوست داری چکار کنی؟

با تکرار این بازی به مرور زمان فرزندتان یاد می گیرید در مواقع مشابه افراد دیگر چه احساساتی خواهند داشت و مهم تر از همه شما با احساسات فرزندتان آشنا می شودید و به این نکته پی می برید که در هر احساس فرزندتان چه انتظاری از شما دارد.

توجه کنید مثال های بالا برای آشنایی شما با روند بازی هستند و شما متناسب بافت زندگی و فرزندتان می توانید بازی های خلاقانه ایی که بر این منطق قرار دارند را طراحی کنید.